Sztukateria elewacyjna – gzymsy
Ozdabianie budynków detalami architektonicznymi takimi jak gzymsy ma długą tradycję – przez stulecia były one stosowane do wykończenia ścian zewnętrznych w górnej partii budynku, podkreślenia podziałów i nadawania budynkom charakteru. W tradycyjnej architekturze były one przeważnie wynikiem konstrukcji ściany. Wykonywano je z materiałów ściennych nośnych, takich jak kamień, cegła lub drewniane bale. Z czasem gzymsy zaczęto modelować w grubym tynku. Obecnie tego typu detale coraz rzadziej pełnią funkcję konstrukcyjną, także ich wykonanie jest znacznie mniej skomplikowane. Należą one do tzw. sztukaterii elewacyjnej występującej najczęściej w formie styropianowych profili, które są lekkie, a ich montaż jest łatwy. Wystarczy tylko zaopatrzyć się w komplet odpowiednich narzędzi i materiałów.
Gzyms to oryginalny dodatek, dzięki któremu można odmienić wygląd elewacji
Gzymsy elewacyjne – rodzaje
Gzyms to dekoracyjna, najczęściej wyprofilowana pozioma listwa wystająca poza lico ściany. Najczęściej stosowane są gzymsy główne określane również jako koronujące lub wieńczące, które od góry zamykają ścianę budynku tworząc atrakcyjne zakończenie elewacji. Równie często spotyka się gzymsy międzypiętrowe znane również jako działowe, dzielące płaszczyznę ściany i akcentujące granice między kondygnacjami domu. Gzymsy można także spotkać tuż nad cokołem. W przeszłości (dzisiaj rzadziej) chętnie stosowane były również przerywane gzymsy nad oknami, zazwyczaj o tej samej szerokości co okno. Do przerywanych zalicza się także gzymsy parapetowe biegnące pod otworami okiennymi oraz gzymsy naddrzwiowe, czyli portalowe. Rzadko stosuje się również gzymsy podokienne, które biegną wzdłuż całej szerokości ściany.
Gzymsy – efekt na elewacji
Dawniej gzymsy stosowano w celach ochronnych tam, gdzie ściany nie były osłonięte wysuniętymi okapami. Dzisiaj gzyms również zabezpiecza ścianę przed deszczem i zaciekami, ale przede wszystkim jednak pełni funkcję dekoracyjną. Wystające poza lico ściany gzymsy budują nie tylko urodę domu, ale także są środkiem służącym do nadania korzystnych proporcji budynkowi – optycznie go wydłużają lub obniżają. Detal ten stosuje się także, by zdynamizować pozbawione elementów architektonicznych ściany elewacyjne. Może też służyć podkreśleniu kształtów bryły lub stworzeniu wyrazistej kompozycji na elewacji domu, na przykład jeśli podkreślimy nim szczyt budynku, „zawieszony” na ścianie wykusz lub lukarny. Gzyms może być także elementem łączącym części ściany wykończone różnymi materiałami. Można mu nadać tę samą kolorystykę co ściana lub go z nią skontrastować, wówczas stanie się jej bardziej wyrazistym akcentem.
Gzymsy elewacyjne urozmaicają elewacje zarówno domów klasycznych, jak i nowoczesnych
Gzymsy elewacyjne – co oferuje rynek
Listwy gzymsowe stosowane na zewnątrz muszą być wykonane z materiału odpornego na działanie niesprzyjających warunków atmosferycznych – wilgoci, niskiej i wysokiej temperatury, promieniowania UV. Sztukaterię zewnętrzną wykonuje się najczęściej z twardego styropianu EPS-200 pokrytego elastyczną masą żywiczną. Listwy gzymsowe mogą mieć formę rozbudowaną, która nawiązuje do rozwiązań stosowanych w przeszłości. Klasyczną formę tworzy kilka profilowanych listew z dodatkowymi ozdobami umieszczonymi nad lub pod listwami. Doskonale wyglądają na ścianach domów nawiązujących do historycznych stylów. Nowoczesne bryły budynków ozdabia się raczej gzymsami o znacznie uproszczonej formie – na przykład w kształcie poziomej listwy o przekroju prostokąta.
zdjęcia: K. Jankowska