Słup i kolumna – tradycyjne detale, materiały i sposoby wykonania
Kolumny architektoniczne należą do uniwersalnych detali, zakorzenionych w architekturze. Są wykorzystywane zarówno do budowy i remontów domów bazujących na tradycyjnych rozwiązaniach, jak i w nowoczesnych realizacjach. Jest to możliwe dzięki różnorodności tego rodzaju podpór. Do domów w stylu dworkowym najlepiej pasują kolumny o klasycznej formie. W domach nowoczesnych sprawdzą się natomiast proste filary, słupy okrągłe żelbetowe lub z cienkich profili stalowych. Słup o kwadratowym lub prostokątnym obrysie pasuje do domu o tynkowanych pełnych ścianach z typowymi otworami okiennymi – taki słup staje się fragmentem pozostałym po wydrążeniu w murze podcienia lub tarasu. Natomiast słup drewniany z prostokątnych krawędziaków dobrze wygląda w parze z domem murowanym z tynkowanymi czy ceglanymi ścianami.
Kolumny architektoniczne – ważne proporcje
Słup musi być odpowiednio dopasowany do wielkości domu oraz elementu, który podpiera – nie może być zbyt masywny ani za cienki. Zbyt gruba kolumna przytłoczy strefę wejścia czy wnętrze, natomiast za cienka sprawi wrażenie niestabilnego oparcia dla masywnych ścian piętra czy rozległego ganku, podcienia lub tarasu. Inwestorzy chcąc zaoszczędzić, decydują się nierzadko na wykonanie mniejszych kolumn niż pierwotnie zaplanowano lub zmniejszają ich liczbę np. z czterech do dwóch tworząc karykaturalny obraz całości. Decyzję o takich zmianach, najlepiej więc podjąć na etapie projektowania budynku.
Kolumny architektoniczne można wykorzystać jako podpory pod zadaszenie wejścia, podcień tarasu czy też pod balkon (fot. LHL Klinkier)
Betonowe kolumny architektoniczne
Mogą być okrągłe, kwadratowe czy prostokątne – żelbet pozwala na uzyskanie właściwie dowolnego kształtu słupa. Słup okrągły wylewany jest z betonu w deskowaniu z tub szalunkowych wykonanych z twardego kartonu (często używa się gotowych zestawów zbrojenia, które są oferowane w standardowych średnicach i długościach). W podobny sposób wykonuje się słupy kwadratowe czy prostokątne, wylewając beton w systemowych blatach szalunkowych, ewentualnie deskowaniu z płyt stolarskich czy OSB. Każdy słup musi być posadowiony na ścianie fundamentowej lub stopie. Wykonanie słupa betonowego muszą poprzedzić odpowiednie obliczenia. Konstruktor musi m.in. dobrać rodzaj i nośność fundamentowania. Jeśli słup - poza funkcją dekoracyjną - jest także elementem konstrukcyjnym, projektant musi dobrać wymiary, zbrojenie i zapewnić mu nośność przez trwałe połączenie z fundamentem i elementami usytuowanymi nad nim. Do wykonania słupa betonowego, który ma być umieszczony na zewnątrz używa się bardzo dobrej jakości mieszanki oraz mrozoodpornych dodatków i betonu towarowego (z wytwórni) o gwarantowanej wytrzymałości (i opcjonalnie szczelności na wodę klasy minimum W4). Taka mieszanka pozwoli uzyskać beton trwały i gładki. Beton elewacyjny w słupie może być barwiony w masie – na rynku dostępne są mieszanki w różnych kolorach. Często zdarza się jednak, że tak wykonana kolumna wygląda mało estetycznie. Można jej nadać bardziej dekoracyjny wygląd stosując nakładki styropianowe. Odpowiedni styropian to doskonały materiał na efektowne głowice czy bazy tego rodzaju podpór. Do wyboru mamy mrozoodporne produkty w różnych kształtach i wymiarach.
Kolumny architektoniczne murowane
W domach nowoczesnych często projektuje się kolumny architektoniczne na planie kwadratu lub prostokąta. Wówczas warto je wymurować z cegieł licowych lub bloczków betonowych czy pustaków ceramicznych. Słupy wykonane z materiałów murowych wymagają jednak odpowiedniego wykończenia. Na zewnątrz należy stosować materiały odporne na mróz, wilgoć oraz uszkodzenia mechaniczne. Dobrym rozwiązaniem będą m.in. płytki kamienne, betonowe lub klinkierowe. Można też wybrać klinkier elastyczny. Jest tańszy od naturalnego, a także trwały, estetyczny, a przy tym łatwy do ułożenia. Kolumny można także otynkować, najlepiej zastosować tynk w kolorze użytym na elewacji lub we wnętrzu, w którym znajduje się słup.
Słupy stalowe, aluminiowe i żelbetowe
Kolumny metalowe są przypisane architekturze bliskiej stylowi industrialnemu lub loftowemu. Często pojawiają się we wnętrzach oraz budynkach przemysłowych czy też gospodarczych adoptowanych do celów mieszkalnych. Szczególnie popularne są słupy stalowe. Stal to materiał trwały, cienki, doskonały do wykonania kolumn. Słupy stalowe należy chronić przed korozją, pokrywając je powłokami ocynkowanymi lub farbami antykorozyjnymi. Smukły słup wymaga oczywiście przeliczenia w projekcie konstrukcyjnym.
Kolumny pełnią funkcję konstrukcyjną i dekoracyjną (fot. pixabay.com)
Słupy drewniane
Kolumny architektoniczne wykonane z drewna warto zastosować, jeśli chcemy podkreślić łączność naszego domu z naturą. Są to detale charakterystyczne dla polskich dworków czy domów wiejskich oraz architektury uzdrowiskowej. Drewno pasuje do domów wykonanych w różnych technologiach – zarówno murowanych, jak i drewnianych czy szkieletowych. Najtrwalsze są kolumny z drewna klejonego. Do ich wykonania należy stosować ocynkowane lub nierdzewne łączniki na stykach z belkami i w punktach podparcia. Nie wolno zapomnieć, aby podeprzeć słupy za pomocą ocynkowanych i nierdzewnych „butów” i unieść je na wysokość kilkunastu centymetrów nad posadzką, ponieważ na połączeniu drewno–beton (kamień) występuje wykraplanie, które niszczy i powoduje gnicie słupa.
zdjęcie otwierające: AdobeStock